Grijze stroom: wat is het en hoe wordt het opgewekt?

Grijze stroom is zeer belangrijk op de Belgische energiemarkt en vertegenwoordigd een groot deel van de elektriciteitsproductie. Op deze pagina vind je alle informatie over de soorten grijze energiebronnen en hoe grijze stroom wordt opgewekt.

Wat is grijze energie?

Grijze energie is energie die wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie en steenkool. Deze vormen van energieproductie hebben een aanzienlijke impact op het milieu omdat ze leiden tot de uitstoot van grote hoeveelheden kooldioxide (CO₂) en andere schadelijke broeikasgassen. Deze emissies dragen bij aan klimaatverandering en luchtvervuiling. In tegenstelling tot groene energie, die afkomstig is van hernieuwbare bronnen zoals wind, zon en water, is grijze energie niet duurzaam en eindig. Het gebruik van fossiele brandstoffen put de natuurlijke reserves uit en deze energiebronnen veroorzaken milieuschade

Nadelen grijze energie

Het belangrijkste nadeel van grijze energie is dat het uitputbare energiebronnen zijn. Het is dus niet mogelijk om voor altijd gebruik te blijven maken van deze energiebronnen, omdat ze op een gegeven moment niet meer beschikbaar zijn. Dit is tevens de reden waarom er sterk geïnvesteerd wordt in onuitputbare energiebronnen, zoals geothermie en wind- en zonne-energie.

Daarnaast is een ander belangrijk nadeel van grijze energie de CO2-uitstoot die vrijkomt van bij de productie van elektriciteit met deze soorten energie. Het gebruik van deze energiebronnen is belastend voor het milieu en zorgt tevens voor luchtvervuiling.

Voordelen grijze energie

Het belangrijkste voordeel van grijze energie is dat het produceren van elektriciteit met deze energiebronnen zeer betrouwbaar is. Met deze energiebronnen is het zeker dat je een bepaalde hoeveelheid elektriciteit kunt produceren. Daarnaast kunnen elektriciteitscentrales op fossiele brandstoffen relatief snel worden gestart, waardoor ze tekorten snel kunnen opvangen.

Met hernieuwbare energiebronnen zijn we afhankelijk van (onder andere) de wind, zonneschijn en regenval voor de productie van elektriciteit. Deze factoren zijn niet te controleren, waardoor de productie van elektriciteit onzeker kan zijn. Bij grijze energiebronnen is dit niet het geval.

Het tweede voordeel van grijze energie is dat het relatief goedkoop is, hoewel dit tijdens de energiecrisis wel is veranderd. Als er voldoende fossiele brandstoffen beschikbaar zijn, kan elektriciteit goedkoop en op grote schaal worden geproduceerd.

Soorten grijze stroom

Grijze stroom kan op verschillende manieren opgewekt. We kunnen een onderscheid maken tussen vier verschillende soorten grijze energiebronnen, namelijk:

1. aardgas;
2. kolen;
3. aardolie;
4. kernenergie.

In dit onderdeel behandelen we alle soorten grijze energiebronnen.

Aardgas

Aardgas is een van de meest gebruikte energiebronnen voor het opwekken van elektriciteit. Daarnaast wordt het ook veel gebruikt voor het verwarmen van gebouwen en om mee te koken. Het is een brandstof die gemakkelijk te vervoeren, veilig en op grote schaal beschikbaar is.

Ook in België wordt aardgas veel gebruikt voor de productie van elektriciteit. In België staan in het totaal 17 gascentrales.

Kolen

Het gebruik van kolen voor de productie van elektriciteit is relatief goedkoop en deze brandstof is in grote getalen beschikbaar. Om deze reden waren kolen, vooral vroeger, een populaire manier om elektriciteit op te wekken.

In België worden momenteel geen kolen meer gebruikt voor de productie van elektriciteit, onder andere door de grote hoeveelheid vervuilende stoffen die vrijkomen bij de verbranding ervan. In Duitsland worden kolen nog wel veel gebruikt, waaronder de zeer vervuilende bruinkool.

Aardolie

Aardolie is een fossiele brandstof die al decennia lang in grote hoeveelheden wordt gebruikt. Het kan worden gebruikt voor het aandrijven van een auto, maar ook voor de productie van elektriciteit. In België zijn een aantal elektriciteitscentrales te vinden die werken op diesel, maar in principe enkel worden gebruikt als er snel extra elektriciteit benodigd is en een tekort dreigt.

Kernenergie

Kernenergie is lastig te plaatsen in de categorie “grijze energie” omdat er bij de productie van elektriciteit met een kerncentrale amper CO2 vrijkomt. Toch is kernenergie een vorm van grijze energie, omdat de atomen uitputbaar zijn. In tegenstelling tot de hernieuwbare energiebronnen, zal de energiebron van een kerncentrale op een gegeven moment opraken. Daarnaast blijft er ook radioactief afval over.

Hoe wordt grijze energie opgewekt?

Grijze energie wordt in de meeste gevallen opgewekt door verbranding van fossiele brandstoffen. Bij deze verbranding komt warmte vrij en zet water om in stoom. Deze stroom trekt vervolgens omhoog en zet een turbine in beweging, vergelijkbaar met een dynamo op een fiets.

CO2-uitstoot grijze stroom

Een groot nadeel van grijze stroom is de CO2-uitstoot die vrijkomt bij de productie ervan. De CO2-uitstoot van grijze stroom is echter niet gelijk voor alle energiebronnen. In de grafiek hieronder is de CO2-uitstoot per eenheid in kilogram per grijze energiebron weergegeven.

Bron: (CE Delft, 2021), (Bilan Carbone, 2020)

Grijze stroom leveranciers

Door de energietransitie in België kiezen steeds meer energieleveranciers ervoor om elektriciteit te produceren met hernieuwbare energiebronnen. Het grootste gedeelte van de Belgische energieleveranciers produceert tegenwoordig enkel elektriciteit met hernieuwbare energiebronnen. Enkel ENGIE, Luminus, OCTA+ en Antargaz bieden nog elektriciteit uit grijze energiebronnen aan.